“हरिजन सेवक संघ बंद होईपर्यंत काँग्रेससोबत युती नाही!” – आंबेडकरी समाजाचा निर्धार हवा

पुणे, १८ जून २०२५: काँग्रेसने हरिजन सेवक संघाचे नवे अध्यक्ष म्हणून मोहन जोशी यांची नियुक्ती केल्याने आंबेडकरी समाजात तीव्र संताप व्यक्त होत आहे. आगामी महानगरपालिका आणि स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांच्या पार्श्वभूमीवर अनुसूचित जाती, जमाती आणि बहुजन समाजाने काँग्रेसला हरिजन सेवक संघ बंद करण्याची मागणी लावून धरली आहे.

ऑल इंडिया पॅन्थर सेनेचे राष्ट्रीय अध्यक्ष दिपक केदार यांनी यासंदर्भात X पोस्टद्वारे आवाहन केले आहे.

केदार यांनी आपल्या पोस्टमध्ये म्हटले आहे की, जोपर्यंत हरिजन सेवक संघ कार्यरत आहे, तोपर्यंत “हरिजन” या शब्दाला काँग्रेस मान्यता देत आहे, असा संदेश जातो. हा शब्द आंबेडकरी समाजाच्या आत्मसन्मानाला ठेच पोहोचवणारा आहे, असे त्यांचे मत आहे. त्यांनी युतीच्या चर्चेदरम्यान बहुजन समाजाच्या पक्षांनी काँग्रेसवर हा संघ बंद करण्यासाठी दबाव टाकावा, असे आवाहन केले आहे. “हीच ती योग्य वेळ आहे! आंबेडकरी समाजाच्या भावना आणि आत्मसन्मानाला प्राधान्य द्या!” असे त्यांनी ठणकावले.

याशिवाय, काँग्रेस नेते राहुल गांधी यांनी या मुद्द्यावर मौन बाळगणे चुकीचे असल्याचे सांगत, केदार यांनी त्यांना यावर स्पष्ट भूमिका मांडण्याची मागणी केली आहे. तसेच, राज्यात काँग्रेससोबत युती करणाऱ्या बहुजन पक्षांनी यासंदर्भात आपली भूमिका स्पष्ट करावी, असेही त्यांनी आवाहनात नमूद केले.हरिजन सेवक संघ आणि वादहरिजन सेवक संघाची स्थापना १९३२ मध्ये महात्मा गांधी यांनी अस्पृश्यता निर्मूलन आणि सामाजिक समतेच्या उद्देशाने केली होती. मात्र, “हरिजन” हा शब्द आंबेडकरी समाजात अपमानास्पद मानला जातो. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी या शब्दाला सातत्याने विरोध केला होता, कारण तो संरक्षकवादी दृष्टिकोन दर्शवतो आणि दलित समाजाला स्वतंत्र ओळख नाकारतो, असे त्यांचे मत होते. आजही हा शब्द वापरणे संवेदनशील मुद्दा आहे.

काँग्रेसची कोंडी

आगामी स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुकांमध्ये काँग्रेसला बहुजन समाजाचा पाठिंबा महत्त्वाचा आहे. अशा वेळी हरिजन सेवक संघाच्या अध्यक्षपद नियुक्तीचा मुद्दा काँग्रेससाठी डोकेदुखी ठरू शकतो. युतीच्या चर्चेत सहभागी असलेल्या बहुजन समाज पक्ष, वंचित बहुजन आघाडी यांसारख्या पक्षांकडून यावर काय भूमिका घेतली जाते, याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे.

आंबेडकरी समाजाची मागणी

आंबेडकरी समाज आणि बहुजन कार्यकर्त्यांनी हरिजन सेवक संघ बंद करण्याची मागणी तीव्र केली आहे. त्यांचे म्हणणे आहे की, हा संघ आणि त्याचे नाव आधुनिक काळात अप्रस्तुत आहे आणि दलित समाजाच्या स्वाभिमानाला धक्का लावणारे आहे. “काँग्रेसने जर खरोखरच समता आणि सामाजिक न्यायाच्या बाजूने उभे राहायचे असेल, तर या संघाला तातडीने बंद करावे,” अशी मागणी कार्यकर्त्यांनी केली आहे.

राहुल गांधींची चुप्पी : राहुल गांधी यांनी याप्रकरणी अद्याप कोणतीही प्रतिक्रिया दिलेली नाही. त्यांच्या मौनामुळे काँग्रेसच्या सामाजिक न्यायाच्या दाव्यांवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित होत आहे. बहुजन समाजाच्या नेत्यांनी काँग्रेसला यावर तातडीने निर्णय घेण्याची गरज असल्याचे सांगितले आहे.पुढे काय?हरिजन सेवक संघाच्या मुद्द्यावर काँग्रेस काय भूमिका घेते आणि युतीच्या चर्चेत बहुजन पक्ष कसा दबाव टाकतात, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल. स्थानिक स्वराज्य निवडणुकीपूर्वी हा वाद काँग्रेससाठी राजकीयदृष्ट्या नुकसानकारक ठरू शकतो, असे राजकीय विश्लेषकांचे मत आहे.

सध्या आंबेडकरी समाज आणि बहुजन कार्यकर्ते सोशल मीडियावर #CloseHarijanSevakSangh हा हॅशटॅग वापरून आपली मागणी मांडत आहेत. या प्रकरणाची पुढील वाटचाल काय होते, याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे.

संदर्भ: ऑल इंडिया पॅन्थर सेनेचे राष्ट्रीय अध्यक्ष दिपक केदार यांची X पोस्ट