मला माहित नाही हा चित्रपट किती लोकांना समजेल या चित्रपटाला जी लांबी, रुंदी,उंची आणि खोली आहे ती समजण्यासाठी आणि फिल करण्यासाठी ऐतिहासीक समज असणे येथल्या व्यवस्थेचं समाजशास्त्रीय आकलन असणे फार फार महत्त्वाचे आहे. हा केवळ एक चित्रपट नाही तर एखाद्या झंझावता सारखा काळाचे भयानक आवर्तन घेत तुमच्या मनमस्तिक्षात आरपार घुसून घोंगावत राहणारा एक अद्वितीय अनुभव आहे.
काळ लोटत राहतो गोष्टी जुन्या होत जातात, जशा जशा त्या विस्मृतीत जायला लागतात तस तस् त्यावर गुढतेची पुटं चढत जातात, त्या स्मृतीत जतन करून ठेवण्यासाठी त्यांना अलौकिकतेच, अतींद्रिय कल्पनांच वलय देऊन त्यातील रोमांचकता कायम ठेवण्याचा प्रयत्न केला जातो. अशीच एक गोष्ट म्हणजे “थगलान” son of gold जो प्रतिकांमधून उलगडत जातो.
थगलानचा पूर्वज एका ब्राम्हणाला उद्देशून बोलतो की, “तुझे इतिहास को गाढकर ही खुशहालीभरा जीवन मिला है”.
तेव्हा वाटतय की, “हा चित्रपट किती थेटपणे भाष्य करतोय!” आता तो इतिहास कुठला आहे जो मतीत गाढला गेलाय हे वेगळं सांगण्याची गरज पडत नाही.
ही गोष्ट यादेशात दडवल्या गेलेल्या खऱ्या सोन्याची आहे. ज्याने या देशातील लोकजीवनाला आपल्या सोन्यासारख्या जीवनमूल्यांनी मढवले, ज्यांनी आपल्या पदपावलांनी या भूमीला दुःखमुक्तीची वाट दाखविली , ज्याने येथील मानवी जीवनाला विवेकाच्या,समतेच्या, अहिंसेच्या , शोषणमुक्तीच्या करुणेच्या उजेडाने प्रकाशित केले ज्यातून या मातीला मानवी विचारांची उन्नत अवस्था प्राप्त करून दिली त्या क्रांतिकारी तथागत बुद्धाची आणि एका संपन्न अशा मानवी मूल्य असलेल्या सभ्यतेच्या विध्वंसतेची, त्याच्या ऱ्हासाची दलीत आदिवासी पिछाड अशा बहुसंख्य मोठ्या लोकसमुहाची ब्राम्हणी व्यवस्थेत झालेल्या सामाजिक अध्यपतनाची, त्यांच्या लुटीची, शोषणाची ही गोष्ट आहे. वेळोवेळी या भूमीत आलेल्या परकीयांनी आपल्या स्वर्थासाठी, संसाधनांच्या मालकी हक्कासाठी कशाप्रकारे या भूमीतील सुखी संपन्न सभ्यता नासवली, कशाप्रकारे उच्चनीच्छतेचे, विद्वेषाचे बीजे पेरून या भूमीला शोषणाची अन्यायाची कंगाल अवस्था प्राप्त करून दिली हा असा मोठा काळाचा विस्तृत पट चित्रपट बघताना डोळ्यापुढे तरळून लागतो.
या मातीत दफन बुद्धाच्या खंडित मुर्त्या, त्यांचे छोटे मोठे अवशेष एका मोठ्या दीर्घकाल चाललेल्या संघर्षाची गाथा अबोलपणे आपल्या पुढे प्रस्तुत करतात. आणि म्हणूनच बुद्धाच दगडी खंडित शरीर मातीतून बाहेर खणून काढताना थंगलान म्हणतो ” इस मिट्टी के अंदर जो कबर है अंदर से किसी के हाडबडाने की आवाज आ रही है, ये शरीर नही है सोना! सोना है!. ” त्याच्या नेनिवेतून तो हे बोलत असतो. खऱ्या सोन्याची गोष्ट सांगत असतो.
येथील नैसर्गिक संसाधनांवर जल, जंगल, जमीनवर येथील भूमिपुत्रांच जिवापाड प्रेम असणारच, म्हणून ते त्याचं प्राणपणाने रक्षण करताना दिसतात. त्यांचं येतील जिवाजिव गोष्टींशी ऋणानुबंध ते परकियांच्ये कसे असणार सुरुवातीला आलेल्यांनी नंतर अलेल्यांच स्वागत करत , त्यांच्या पुढे लोटांगण घालत येतील मानवी समूहाची हर संभव पिळवणूक करत त्यांच्याच वाट्याला गुलामीच जीवन आणलं जमीनदारी जहागीरदारी मुघलदारी मिळवत जिमिनी लाटल्या मुळ जमीन मालकांना भूमिहीन केलं, त्यांना अन्यायी जातिव्यवस्थेच्या खालच्या स्थारत ढकलून दिलं. हे एव्हढ उघड उघड वास्तव हा चित्रपट बिनदिक्कतपणे मांडतो.
भारतीय चित्रपट कलासृष्टीत आणि वास्तविक भारतीय लोकजीवनात जी प्रचंड दरी या क्षेत्रातील प्रस्थापित वर्गाने करून ठेवलीय ती कुठेतरी भरून काढण्याचा एका मोठा प्रयत्न पा रणजित या दिग्दर्शकाने “थंगलान” या चित्रपटाच्या माध्यमातून केलाय तो वाखाणण्याजोगा आहे. कौतुक करण्यासारखा आहे. हॅट्स ऑफ पा रणजित!
चित्रपटात चियान विक्रम ने कमाल काम केलंय , त्याचबरोबर त्याची सहयोगी पार्वतीने आपल्या एक्टिंने चित्रपटात जीव ओतलाय. त्यांच्यात नवराबायकोची केमिस्ट्री भारी जुळून आलीय ज्यांना चित्रपटाला खुमासदार बनविले. मालविका मोहनन , डैनियल कैल्टागिरोन आणि इतर सहयोगी कलाकारांनी सुद्धा उत्तम काम केलंय, गाणी विनाकारण उगाच घुसवलेली नाहीत त्याचा ही उपयोग स्टोरी टेलिंग साठी केलाय, बॅकग्राऊंड म्युझिक त्या काळाला साजेस असे असून त्याचा दृष्यांशी मिलाफ होऊन रोमांच उभा करतात. सिनेमेटोग्राफी मला थोडी डल वाटली. चित्रपट बघताना एक धुसरपणा जाणवतो तो मनाला खटकत राहतो. बाकी मेकअप आर्टिस्ट, कॉस्टयुम डिझायनर , व्हीएफक्स वैगरे ओव्हरॉल सगळ्या तांत्रिक बाबी भारी जमून आल्याय. पा. रणजित कडून असलेल्या अपेक्षा आता आणखी जास्त उंचावल्या आहेत.
” अंग्रेजो जैसे पढ लिखकर , ऊसके जैसा कपडे पहनकर अपने अधिकार मागणे वाले बनो….” जेव्हा हे वाक्य थगलान बोलतो ना तेव्हा एकदम बाबासाहेब डोळ्यासमोर चमकून जातात.
“थंगलान” हा केवळ एक चित्रपट नाही मित्रानो तो काळाच्या पटलावरून उठवलेला एक पडदा आहे जेव्हढ्या लवकर होत असेल बघून घ्या! आणि हो थेटर मध्येच बघा!
मला माहित नाही हा चित्रपट किती लोकांना समजेल या चित्रपटाला जी लांबी, रुंदी,उंची आणि खोली आहे ती समजण्यासाठी आणि फिल करण्यासाठी ऐतिहासीक समज असणे येथल्या व्यवस्थेचं समाजशास्त्रीय आकलन असणे फार फार महत्त्वाचे आहे. हा केवळ एक चित्रपट नाही तर एखाद्या झंझावता सारखा काळाचे भयानक आवर्तन घेत तुमच्या मनमस्तिक्षात आरपार घुसून घोंगावत राहणारा एक अद्वितीय अनुभव आहे.
काळ लोटत राहतो गोष्टी जुन्या होत जातात, जशा जशा त्या विस्मृतीत जायला लागतात तस तस् त्यावर गुढतेची पुटं चढत जातात, त्या स्मृतीत जतन करून ठेवण्यासाठी त्यांना अलौकिकतेच, अतींद्रिय कल्पनांच वलय देऊन त्यातील रोमांचकता कायम ठेवण्याचा प्रयत्न केला जातो. अशीच एक गोष्ट म्हणजे “थगलान” son of gold जो प्रतिकांमधून उलगडत जातो.
थगलानचा पूर्वज एका ब्राम्हणाला उद्देशून बोलतो की, “तुझे इतिहास को गाढकर ही खुशहालीभरा जीवन मिला है”.
तेव्हा वाटतय की, “हा चित्रपट किती थेटपणे भाष्य करतोय!” आता तो इतिहास कुठला आहे जो मतीत गाढला गेलाय हे वेगळं सांगण्याची गरज पडत नाही.
ही गोष्ट यादेशात दडवल्या गेलेल्या खऱ्या सोन्याची आहे. ज्याने या देशातील लोकजीवनाला आपल्या सोन्यासारख्या जीवनमूल्यांनी मढवले, ज्यांनी आपल्या पदपावलांनी या भूमीला दुःखमुक्तीची वाट दाखविली , ज्याने येथील मानवी जीवनाला विवेकाच्या,समतेच्या, अहिंसेच्या , शोषणमुक्तीच्या करुणेच्या उजेडाने प्रकाशित केले ज्यातून या मातीला मानवी विचारांची उन्नत अवस्था प्राप्त करून दिली त्या क्रांतिकारी तथागत बुद्धाची आणि एका संपन्न अशा मानवी मूल्य असलेल्या सभ्यतेच्या विध्वंसतेची, त्याच्या ऱ्हासाची दलीत आदिवासी पिछाड अशा बहुसंख्य मोठ्या लोकसमुहाची ब्राम्हणी व्यवस्थेत झालेल्या सामाजिक अध्यपतनाची, त्यांच्या लुटीची, शोषणाची ही गोष्ट आहे. वेळोवेळी या भूमीत आलेल्या परकीयांनी आपल्या स्वर्थासाठी, संसाधनांच्या मालकी हक्कासाठी कशाप्रकारे या भूमीतील सुखी संपन्न सभ्यता नासवली, कशाप्रकारे उच्चनीच्छतेचे, विद्वेषाचे बीजे पेरून या भूमीला शोषणाची अन्यायाची कंगाल अवस्था प्राप्त करून दिली हा असा मोठा काळाचा विस्तृत पट चित्रपट बघताना डोळ्यापुढे तरळून लागतो.
या मातीत दफन बुद्धाच्या खंडित मुर्त्या, त्यांचे छोटे मोठे अवशेष एका मोठ्या दीर्घकाल चाललेल्या संघर्षाची गाथा अबोलपणे आपल्या पुढे प्रस्तुत करतात. आणि म्हणूनच बुद्धाच दगडी खंडित शरीर मातीतून बाहेर खणून काढताना थंगलान म्हणतो ” इस मिट्टी के अंदर जो कबर है अंदर से किसी के हाडबडाने की आवाज आ रही है, ये शरीर नही है सोना! सोना है!. ” त्याच्या नेनिवेतून तो हे बोलत असतो. खऱ्या सोन्याची गोष्ट सांगत असतो.
येथील नैसर्गिक संसाधनांवर जल, जंगल, जमीनवर येथील भूमिपुत्रांच जिवापाड प्रेम असणारच, म्हणून ते त्याचं प्राणपणाने रक्षण करताना दिसतात. त्यांचं येतील जिवाजिव गोष्टींशी ऋणानुबंध ते परकियांच्ये कसे असणार सुरुवातीला आलेल्यांनी नंतर अलेल्यांच स्वागत करत , त्यांच्या पुढे लोटांगण घालत येतील मानवी समूहाची हर संभव पिळवणूक करत त्यांच्याच वाट्याला गुलामीच जीवन आणलं जमीनदारी जहागीरदारी मुघलदारी मिळवत जिमिनी लाटल्या मुळ जमीन मालकांना भूमिहीन केलं, त्यांना अन्यायी जातिव्यवस्थेच्या खालच्या स्थारत ढकलून दिलं. हे एव्हढ उघड उघड वास्तव हा चित्रपट बिनदिक्कतपणे मांडतो.
भारतीय चित्रपट कलासृष्टीत आणि वास्तविक भारतीय लोकजीवनात जी प्रचंड दरी या क्षेत्रातील प्रस्थापित वर्गाने करून ठेवलीय ती कुठेतरी भरून काढण्याचा एका मोठा प्रयत्न पा रणजित या दिग्दर्शकाने “थंगलान” या चित्रपटाच्या माध्यमातून केलाय तो वाखाणण्याजोगा आहे. कौतुक करण्यासारखा आहे. हॅट्स ऑफ पा रणजित!
चित्रपटात चियान विक्रम ने कमाल काम केलंय , त्याचबरोबर त्याची सहयोगी पार्वतीने आपल्या एक्टिंने चित्रपटात जीव ओतलाय. त्यांच्यात नवराबायकोची केमिस्ट्री भारी जुळून आलीय ज्यांना चित्रपटाला खुमासदार बनविले. मालविका मोहनन , डैनियल कैल्टागिरोन आणि इतर सहयोगी कलाकारांनी सुद्धा उत्तम काम केलंय, गाणी विनाकारण उगाच घुसवलेली नाहीत त्याचा ही उपयोग स्टोरी टेलिंग साठी केलाय, बॅकग्राऊंड म्युझिक त्या काळाला साजेस असे असून त्याचा दृष्यांशी मिलाफ होऊन रोमांच उभा करतात. सिनेमेटोग्राफी मला थोडी डल वाटली. चित्रपट बघताना एक धुसरपणा जाणवतो तो मनाला खटकत राहतो. बाकी मेकअप आर्टिस्ट, कॉस्टयुम डिझायनर , व्हीएफक्स वैगरे ओव्हरॉल सगळ्या तांत्रिक बाबी भारी जमून आल्याय. पा. रणजित कडून असलेल्या अपेक्षा आता आणखी जास्त उंचावल्या आहेत.
” अंग्रेजो जैसे पढ लिखकर , ऊसके जैसा कपडे पहनकर अपने अधिकार मागणे वाले बनो….” जेव्हा हे वाक्य थगलान बोलतो ना तेव्हा एकदम बाबासाहेब डोळ्यासमोर चमकून जातात.
“थंगलान” हा केवळ एक चित्रपट नाही मित्रानो तो काळाच्या पटलावरून उठवलेला एक पडदा आहे जेव्हढ्या लवकर होत असेल बघून घ्या! आणि हो थेटर मध्येच बघा!
मिलिंद पानपाटील
